13e zondag na Pinksteren

Voorganger: ds. Rienk Lanooy
Organist: Geerten van de Wetering
Dirigent: Jos Vermunt

m.m.v.
Leden van het Residentie Bachkoor en Residentie Bachorkest
Kaspar Kröner – altus

BWV 35 ‘Geist und Seele wird verwirret’

Toelichting bij cantate Geist und Seele wird verwirret BWV 35

Bach componeert deze tweedelige cantate voor de 12e zondag na Trinitatis. Deze muziek klinkt voor het eerst op 8 september 1726. Vijftien jaar eerder schrijft Georg Christian Lehms de tekst waarin de geest en de ziel van het volk zal verstommen bij het aanschouwen van Gods wonder. Hoe toepasselijk dat er geen plaats in deze cantate is voor het koor. Vanwege de toch al beperkte bewegingsruimte van koren in deze pandemietijd ben ik zo vrij geweest een slotkoraal van cantate 137 toe te voegen, waarin ook aan ons als stille gemeente een jubelstem wordt gegeven.

Het eerste deel van de cantate opent met een virtuoos instrumentaal concert, waarin de organist zal schitteren. Waarschijnlijk maakt Bach hier gebruik van een eerder gecomponeerd concert (voor hobo en later klavecimbel?) uit zijn Köthen-periode.

In de titel-aria, die gediend zou kunnen hebben als langzaam deel van het oorspronkelijke soloconcert (de openingssinfonia van het tweede deel zou het slotdeel geweest zijn), heeft een siciliano-ritme. Een statig 6/8-maatsoort. Per maat gescheiden door een rust die geïnterpreteerd kan worden als het verstommen bij het aanschouwen van Gods wonder. Temidden van het rustige orkest speelt de uitbundig gefigureerde orgelpartij, als uiting van Gods wonder omgeven door de doofstommen. Hierna volgt een recitatief begeleid door het basso continuo waarin onze oren, tong en ogen weer tot leven gewekt worden, wat zelfs het engelenkoor tot stilte brengt.

In de volgende aria schrijft Bach voor het eerst een majeur toonsoort, geheel aansluitend bij de tekst. De beweging is motorisch en op die manier wordt het eerste deel van de cantate in een opgewekte sfeer afgesloten.

Na de preek klinkt het tweede deel. Met als opening een snelle (presto) instrumentale sinfonia in een 3-delige maatsoort waarin orkest en orgel in afwisselend dialoog met elkaar geraken.

In het aansluitend recitatief bevrijden Gods woord en daad ons gesloten hart, verstomde tong en afgesloten oor. De slot-aria is weer vreugdevolle dansmuziek waarin triolenfiguren de vrolijkheid flink opstoken. De orgelsolist en de alt buitelen om elkaar heen in een opgewekt Halleluja waarmee de pijn en treurnis wordt gebroken. Bach gebruikt hiervoor weer de snelle driedelige maatsoort en de C-majeur toonsoort.

Ook weer in een driedelige maatsoort, uitzonderlijk voor koralen, sluiten we de cantate af. Naast de vier koorstemmen, versterkt door de violen, vullen de hobo’s de hemelse ruimte boven de menselijke stemmen.

 

Gedurende de kerkdienst zijn er in de nevenruimtes: Crèche (0 t/m 3 jaar), Jongste Groep (groep 1 t/m 4 basisschool), Oudste Groep (groep 5 t/8 basisschool) en Jeugdkapel (12 tot 15 jaar, 1e zondag van de maand).

Koffie en thee na afloop van de dienst.

Via het YouTube-kanaal (beeld en geluid) van de Kloosterkerk of via kerkomroep.nl (alleen audio) kunt u de dienst rechtstreeks of achteraf digitaal volgen.